ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΝΘΕΣΗΣ
Δίδαξα το μάθημα της Σύνθεσης στο Ωδείο “Μουσικό Κολλέγιο” στη Θεσσαλονίκη. Η σπουδή διαρκούσε 4 έτη.
Στο ΠΡΩΤΟ ΕΤΟΣ έτος η διδασκαλία αφορούσε τις τεχνικές σύνθεσης τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα (π.χ νέες κλίμακες, νέες αντιλήψεις για τις συνηχήσεις και τον ρυθμό, πολυτονικότητα, πανδιατονισμός κ.α.) Η διδασκαλία περιελάμβανε πολλές αναλύσεις έργων συνθετών αυτής της περιόδου (Debussy, Ravel, Milhaud, Bartok κ.α) Οι σημειώσεις μου για το πρώτο έτος : 176 σελίδες
Στο ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΤΟΣ η διδασκαλία επικεντρωνόταν στην τεχνική του δωδεκαφθογγισμού. Στο μάθημα γίνονταν πολλές αναλύσεις εργων (Schoenberg, Berg κ.α.) Οι σημειώσεις μου για το δεύτερο έτος : 141 σελίδες
Από την πρώτη σελίδα των σημειώσεων για το δωδεκάφθογγο σύστημα.
Το δωδεκάφθογγο σύστημα όπως διαμορφώθηκε από τον Arnold Shoenberg, βασίζεται στη «σειρά».
Σειρά : ο συνθέτης βάζει σε μια ορισμένη σειρά τους 12 χρωματικούς φθόγγους. Κάθε νότα μπορεί να γραφεί κατά τη διάρκεια του έργου σε οποιαδήποτε ύψος οκτάβας.
Η σειρά αποτελεί το βασικό μουσικό υλικό ενός δωδεκάφθογγου έργου.
Και οι 12 νότες έχουν την ίδια σημασία και βαρύτητα. Δεν υπάρχει μεταξύ τους λειτουργικότητα όπως στη διατονική κλίμακα ( π.χ. τονική, δεσπόζουσα, κ.τ.λ.)
Ο Σένμπεργκ εφάρμοσε για πρώτη φορά στην πράξη το σύστημά του το 1923, με το έργο του «σουίτα για πιάνο» εργ. 25.
Λίγο πριν τον Σένμπεργκ, το 1919, ο Joseph Matthias Hauer, διατύπωσε μια παρόμοια μέθοδο σύνθεσης η οποία βασιζόταν στους «τρόπους». Καθένας από τους 44 τρόπους του Hauer αποτελείται από μια ορισμένη διάταξη των 12 χρωματικών φθόγγων.
Υπάρχουν 479.001.600 δυνατότητες διαφορετικής διάταξης των 12 φθόγγων.
Η σειρά δεν είναι σκάλα, κλίμακα. Είναι το βασικό μουσικό υλικό ενός έργου (κατά μία ευρεία έννοια, είναι το «θέμα» του έργου)
Οι σειρές μπορούν να διακριθούν στις παρακάτω κατηγορίες: ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
Στο ΤΡΙΤΟ ΕΤΟΣ το μάθημα αναφερόταν σε τεχνικές σύνθεσης μετά το 1945 (στικτή γραφή και ηχητικές επιφάνεις, ολοκληρωτικός σειραϊσμός, αλεατορισμός, μινιμαλισμός κ.α.) Οι σημειώσεις μου για το τρίτο έτος : 75 σελίδες
Από την πρώτη σελίδα των σημειώσεων για το τρίτο έτος
Το δωδεκάφθογγο σύστημα του Σένμπεργκ, είχε χωρίσει τους συνθέτες μέχρι τον β΄παγκόσμιο πόλεμο σε δύο φανατικά στρατόπεδα : στους φανατικούς σειραϊστές και τους του εχθρούς του σειραϊσμού.
Ο β΄παγκόσμιος πόλεμος ανέκοψε την επαφή του κοινού με τη μοντέρνα μουσική. Οι χιτλερικοί απαγόρευσαν την εκτέλεση και μετάδοση έργων συνθετών όπως των Χίντεμιτ, Στραβίνσκυ, Μπάρτοκ, Σένμπεργκ, Μπεργκ, Βέμπερν κ.α. Το ευρύτερο κοινό γνωρίζει τη δημιουργία των μοντέρνων συνθετών μόνο μετά τη λήξη του πολέμου.
Μετά τον πόλεμο, η διαμάχη μεταξύ σειραϊστών και μη συνεχίζεται και είναι ιδιαίτερα εμφανής στην Ευρώπη. Μετά τον πνευματικό λήθαργο που επέβαλε ο ναζισμός, οι συνθέτες νοιώθουν την ανάγκη για μια νέα δημιουργική πορεία, για νέους δρόμους μουσικής έκφρασης. Και τα δύο στρατόπεδα, σειραϊστές και μη σειραϊστές, έχουν τους φανατικούς οπαδούς τους.
Υπάρχει, όμως, και μία τρίτη κατηγορία δημιουργών οι οποίοι προσπάθησαν να συγκεράσουν τον ατονικό με τον τονικό κόσμο, να εξερευνήσουν το πεδίο μεταξύ τονικότητας και ατονικότητας ( όπως ο Fortner στη Γερμανία, ο Seiber στην Αγγλία, ο Liebermann στην Ελβετία και ο Malipiero στην Ιταλία. Η προσπάθεια αυτή των συνθετών φαίνεται να εξαντλείται στις αρχές της δεκαετίας του ’50.
Η νέα μεταπολεμική εποχή «πίεσε» για νέες αναζητήσεις, για μια διαφορετική μουσική έκφραση που να είναι διαφορετική τόσο από την τονική μουσική, όσο και από την εξπρεσιονιστική έκφραση της δεύτερης βιεννέζικης σχολής των Σένμπεργκ, Μπεργκ και Βέμπερν.…………………………………………………
Σε όλο το ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΤΟΣ η διδασκαλία περιελάμβανε αναλύσεις έργων του 20ου αιώνα όπως των : Varese, Zimmerman, Penderecki, Ligeti κ.α)
Στα τρία πρώτα έτη οι μαθητές έγραφαν έργα εφαρμόζοντας τις συγκεκριμένες τεχνικές που κάθε φορά είχαν διδαχθεί (π.χ. το δωδεκάφθογγο). Στο τέταρτο έτος οι σπουδαστές ήταν ελεύθεροι να συνθέσουν έργα με όποιον τρόπο επιθυμούσαν.